Ngày này năm xưa 5/11 có 5 sự kiện nổi bật của Việt Nam và 5 sự kiện nổi bật của thế giới.
Ngày này năm xưa 5/11 trong lịch sử thế giới:
1. Susan Brownell Antony bỏ phiếu bầu cử tổng thống Mỹ năm 1872
Susan Brownell Antony là nhà nữ quyền nổi tiếng trong lịch sử nước Mỹ cũng như toàn thế giới. Bà đã dành cả cuộc đời để đấu tranh đòi quyền bầu cử cũng như các quyền cơ bản khác cho phụ nữ.
Ngày 5 tháng 11 năm 1872, Susan Brownell Antony bỏ lá phiếu bầu cử tổng thống ở Rochester, New York. Khi ấy, phụ nữ bị cấm bỏ phiếu, do đó Susan bị bắt và kết án trong một phiên tòa công khai.
Đến năm 1878, Susan Brownell Antony đã lần đầu tiên trình bày trước Quốc hội Mỹ đề xuất cho phép phụ nữ có quyền bỏ phiếu. Tuy nhiên, phải đến năm 1920, 14 năm sau khi bà qua đời, tu chính án thứ 9 của Hiến pháp Mỹ mới công nhận quyền bầu cử của phụ nữ.
2. Khai mạc Đại hội lần thứ IV của Quốc tế cộng sản họp tại Moscow năm 1922
Ngày 5 tháng 11 năm 1922 là ngày khai mạc Đại hội thứ IV của Quốc tế cộng sản. Đây là dấu mốc quan trọng, thông qua luận cương về Mặt trận thống nhất công nhân do Ban chấp hành Quốc tế cộng sản soạn thảo.
Bác Hồ, khi ấy còn hoạt động dưới tên Nguyễn Ái Quốc, cùng với Lenin là những người tích cực tham gia vào việc vận động, ủng hộ sự ra đời của Mặt trận đấu tranh sơ khai này.
3. Parker Brothers ra mắt trò chơi Monopoly năm 1935
Ngày 5 tháng 11 năm 1935 đánh dấu mốc lần đầu tiên trò chơi boardgame nổi tiếng Monopoly (có bản Việt hóa là Cờ tỷ phú) được phát hành. Đến nay, trò chơi này đã được phổ biến ra hơn 103 quốc gia với 37 ngôn ngữ khác nhau.
Monopoly có nguồn gốc từ Trò chơi lãnh chúa, được sáng tạo bởi một người Mỹ nhằm mục đích… quảng bá lý thuyết kinh tế của nhà kinh tế học Henry George.
Kể từ năm 1991 đến nay, quyền phát hành trò chơi Monopoly được hãng Parker Brothers chuyển giao sang cho hãng Hasbro.
4. Nixon trúng cử tổng thống Mỹ năm 1968
Richard Nixon là thành viên Đảng Cộng hòa và là tổng thống thứ 37 của Mỹ. Ông trúng cử tổng thống ngày 5 tháng 11 năm 1968.
Trong Chiến tranh Việt Nam, Nixon là người đề ra chiến lược Việt Nam hóa chiến tranh. Sau khi chiến lược này thất bại, Nixon cũng chính là người chấm dứt sự can thiệp của Mỹ vào Việt Nam, một trong những nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của ngụy quyền miền Nam Việt Nam.
Nixon cũng là tổng thống Mỹ đầu tiên từ chức, ở nhiệm kỳ thứ 2, vào năm 1974, do bê bối Watergate khiến ông mất đi sự ủng hộ chính trị, đối diện với nguy cơ bị luận tội.
5. Saddam Hussein bị tuyên tử hình năm 2006
Saddam Hussein từng là tổng thống Iraq từ năm 1979 đến năm 2003, khi chính quyền của ông bị lật đổ trong cuộc xâm lược Iraq tiến hành bởi Mỹ và các quân đội đồng minh.
Saddam Hussein bị tuyên án tử hình vào ngày 5 tháng 11 năm 2006 với tội danh “chống lại loài người”, sau đó bị hành quyết vào cuối tháng 12 cùng năm. Dư luận quốc tế gọi Saddam Hussein là kẻ độc tài, diệt chủng, tuy nhiên ông là một người bạn thân thiết, hết lòng hỗ trợ Việt Nam trong những năm tháng đầu thời kỳ mở cửa.
Năm 2015, bí mật về “vũ khí hủy diệt” được người Mỹ dùng làm cớ để tấn công Iraq được tiết lộ thực chất chỉ là một lọ muối. Chính vì điều này, nhiều người tin rằng Mỹ và các nước phương Tây xâm lược Iraq với lý do chiếm quyền kiểm soát với trữ lượng dầu mỏ của nước này.
Ngày 5/11 trong lịch sử Việt Nam:
1. Mở màn trận phục kích ở Tốt Động và Chúc Động, đánh tan âm mưu phản công của nhà Minh năm 1426
Trận đánh này diễn ra từ ngày 5 tháng 11 năm 1426 (tức ngày 5 tháng 10 năm Bính Ngọ), do nghĩa quân Lam Sơn, dẫn đầu bởi anh hùng dân tộc Lê Lợi, đã đánh bại viện quân nhà Minh do danh tướng Vương Thông dẫn đầu.
Thắng lợi Tốt Động và Chúc Động đã làm phá sản âm mưu phản công của quân xâm lược, ép nhà Minh phải chấp nhận đàm phám. Đây cũng là trận đánh làm nên tên tuổi của các tướng Đinh Lễ, Lý Triện.
2. Ngày sinh Trần Huy Liệu năm 1901
Trần Huy Liệu sinh ngày 5 tháng 11 năm 1901, là một nhà sử học và nhà báo Việt Nam. Ông từng giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ Tuyên truyền trong Chính phủ đầu tiên của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ông cũng là chủ tịch đầu tiên của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam.
Trần Huy Liệu được cho là tác giả của câu chuyện về Lê Văn Tám, một nhân vật vẫn đang được tranh cãi về tính xác thực trong lịch sử.
3. Ngày sinh Hoàng Văn Thụ năm 1909
Nhà cách mạng Hoàng Văn Thụ sinh ngày 5 tháng 11 năm 1909. Ông là lãnh đạo cấp cao của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương. Bên cạnh hoạt động cách mạng, Hoàng Văn Thụ cũng được biết đến là nhà thơ nổi tiếng trước thời Cách mạnh Tháng Tám.
Trong quá trình hoạt động cách mạng, Hoàng Văn Thụ bị địch bắt năm 1943, bị giam giữ ở nhà tù Hỏa Lò. Tại đây, ông cùng nhiều đồng đội đã nêu cao tinh thần cách mạng kiên cường, bất khuất, đồng thời cảm hóa được nhiều giám ngục và lính canh tù.
Hoàng Văn Thụ bị giặc xử tử hình vào 25 tháng 4 năm 1944. Ông từ chối bịt mắt, từ chối rửa tội và khẳng định cách mạng nhất định sẽ thắng lợi. Khí tiết của nhà cách mạng trẻ khiến viên giám thị phái cảm khái: “Thật là một người cộng sản gang thép”!
4. Ngày sinh nhà văn Nguyên Hồng năm 1918
Nguyễn Nguyên Hồng sinh ngày 5 tháng 11 năm 1918, là một nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam. Ngay từ nhỏ, khiếu văn thơ và khả năng quan sát đã được Nguyên Hồng bộc lộ. Chính những quan sát và cảm nhận cuộc sống từ nhỏ đã giúp ông viết tác phẩm Những Ngày Thơ Ấu, là tác phẩm nổi tiếng nhất của Nguyên Hồng.
Nguyên Hồng cũng tham gia cách mạng và từng bị giặc bắt trước Cách mạng Tháng Tám. Sau đó, ông cùng với Nam Cao, Tô Hoài, Nguyễn Huy Tưởng… tham gia Hội Văn hóa Cứu quốc. Năm 1957, Nguyên Hồng trở thành hội viên sáng lập của Hội Nhà văn Việt Nam.
Nguyên Hồng mất năm 1982 tại Bắc Giang. Đến năm 1996, ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
5. Bác Hồ viết văn kiện “Công việc khẩn cấp bây giờ” năm 1946
Bản chỉ thị “Công việc khẩn cấp bây giờ” được Bác Hồ viết tay ngày 5 tháng 11 năm 1946, nhằm thể hiện tinh thần sẵn sàng chiến đấu chống quân xâm lược, đồng thời xây dựng, kiến thiết đất nước.
Trong văn kiện, bên cạnh gạch đầu dòng những việc cần làm về kinh tế, quân sự và chính trị, Bác Hồ còn nhắc nhở người Đảng viên phải giữ gìn hình ảnh, phát huy vai trò, đồng thời khẳng định “cuộc kháng chiến sẽ rất gay go cực khổ” nhưng kháng chiến nhất định sẽ thắng lợi.
Xem thêm các sự kiện ngày này năm xưa 5/11 tại đây.