Lừa đảo đa cấp: Những phi vụ lớn nhất lịch sử hiện đại [Infographics]

Một số điều đơn giản là nghe có vẻ quá tốt để trở thành sự thật, nhưng khi liên quan đến tiền bạc, sự phán xét của chúng ta có thể trở nên mờ mịt và đó là đất sống cho các vụ lừa đảo đa cấp.

>> Lừa đảo qua mạng: Top 10 thủ đoạn mùa dịch Covid-19

Lừa đảo đa cấp (Ponzi) và những phi vụ rúng động địa cầu

Một số điều đơn giản là nghe có vẻ quá tốt để trở thành sự thật, nhưng khi liên quan đến tiền bạc, sự phán xét của chúng ta có thể trở nên mờ mịt.

Điều này thường xảy ra với các kế hoạch Ponzi – lừa đảo đa cấp – một loại gian lận tài chính thu hút các nhà đầu tư bằng cách hứa hẹn lợi nhuận cao bất thường. Tiền do các thành viên mới mang lại được sử dụng để trả cho những người sáng lập chương trình, cũng như các nhà đầu tư trước đó của nó.

Kế hoạch này được đặt theo tên của Charles Ponzi, một người Ý đã trở nên nổi tiếng vào những năm 1920 vì tuyên bố rằng anh ta có thể nhân đôi số tiền của khách hàng trong vòng 90 ngày. Kể từ đó, nhiều kế hoạch Ponzi đã được dàn dựng trên toàn cầu.

Để giúp bạn tìm hiểu thêm về những tội ác tinh vi này, đồ họa thông tin này xem xét một số âm mưu lừa đảo đa cấp lớn nhất trong lịch sử hiện đại.

Những phi vụ Ponzi trong thế kỷ 20

Những năm 1990 chứng kiến ​​một số kế hoạch Ponzi lớn trị giá hàng tỷ đô la.

Trong nhiều trường hợp, những kế hoạch này phát triển mạnh bằng cách lợi dụng công chúng không nghi ngờ, những người thường thiếu bất kỳ kiến ​​thức nào về đầu tư. Caritas, ví dụ, là một chương trình Ponzi có trụ sở tại Ru-ma-ni, tự quảng cáo như một “trò chơi tự lực” dành cho người nghèo.

Kế hoạch ban đầu rất thành công, lừa hàng triệu người gửi tiền bằng cách cung cấp cơ hội kiếm được 800% lợi nhuận sau ba tháng. Điều này không bền vững, và Caritas cuối cùng đã không thể phân phối thêm tiền thắng.

Caritas chỉ hoạt động trong hai năm, nhưng “thành công” của nó là không thể phủ nhận. Vào năm 1993, người ta ước tính rằng một phần ba số tiền của đất nước đã được lưu hành thông qua chương trình này.

Những phi vụ Ponzi trong thế kỷ 21

Công chúng Mỹ đã trở thành nạn nhân của nhiều kế hoạch Ponzi trị giá hàng tỷ đô la kể từ đầu thế kỷ 21.

Nhiều trong số những kế hoạch này đã trở thành tiêu đề lớn, nhưng ít được nói đến về hàng ngàn người Mỹ hàng ngày bị bỏ lại trong đống đổ nát tài chính.

Đối với các nạn nhân của Vụ bê bối đầu tư Madoff, việc nhận bất kỳ hình thức bồi thường nào đều là một quá trình kéo dài. Vào năm 2018, 10 năm sau khi kế hoạch này bị phanh phui, một người được tòa án chỉ định đã quản lý để thu hồi 13 tỷ đô la bằng cách thanh lý tài sản cá nhân và công ty của Madoff.

Theo NPR, các nhà đầu tư chỉ có thể thu hồi 60 – 70% số vốn đầu tư ban đầu của họ. Đối với những nạn nhân phải trì hoãn việc nghỉ hưu hoặc thay đổi đáng kể lối sống của họ, khoản bồi thường này có thể mang lại ít niềm an ủi.

Tội ác và trả giá

Chạy một kế hoạch Ponzi có thể khiến bạn phải ngồi tù trong một thời gian dài, ít nhất là ở Hoa Kỳ.

Ví dụ, vào năm 2009, Bernie Madoff, 71 tuổi, đã phạm 11 trọng tội liên bang và bị kết án 150 năm tù. Con số đó dài hơn 135 năm so với mức án trung bình của tội giết người ở Hoa Kỳ.

Bên ngoài Hoa Kỳ, đó là một câu chuyện khác nhiều. Quy định và thực thi yếu hơn, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, có nghĩa là một số chương trình đang được thực hiện tại các nước này ngày nay.

Sergei Mavrodi, được biết đến với việc điều hành kế hoạch Ponzi của Nga mang tên MMM, đã thành lập một tổ chức mới ngay sau khi ra tù vào năm 2011. Hiện được gọi là MMM Global, “mạng tài chính xã hội” tự xưng đã thành lập cơ sở ở một số quốc gia Đông Nam Á và châu Phi.

Bây giờ, chứng ta hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về 8 phi vụ lừa đảo đa cấp lớn nhất lịch dử hiện đại.

Chi tiết 8 phi vụ Ponzi lớn nhất lịch sử hiện đại

1991 – Moneytron – 860 triệu USD

Chủ mưu: Jean-Pierre Van Rossem.

Van Rossem đã tổ chức kế hoạch của mình thông qua công ty đầu tư của ông, Moneytron, công ty tuyên bố sử dụng một mô hình máy tính có khả năng dự đoán thị trường. Với kiến thức nền tảng về kinh tế lượng, Van Rossem đã tạo nên danh tiếng là một “chuyên gia về thị trường chứng khoán” thu hút nhiều khách hàng giàu có bao gồm cả các thành viên của hoàng gia Bỉ.

Trong những năm 1980, Van Rossem là ông chủ chính của đội đua công thức 1 Onyx Grand Prix.

Bại lộ: Moneytron cuối cùng đã sụp đổ sau khi những tờ chi phiếu cho các nhà đầu tư của nó bắt đầu bị trả lại.

Trả giá: Năm 1991, Van Rossem bị kết án 5 năm tù vì tội lừa đảo. Để tránh phải ngồi tù, ông tham gia chính trị và phục vụ trong quốc hội Bỉ trong vài năm.

1994 – Caritas – 1-5 tỷ USD

Chủ mưu: Ioan Stoica

Được tạo ra bởi khoản vay kế toán Stoica, Caritas là một “trò chơi tự lực” được tiếp thị cho những người Ru-ma-ni nghèo khổ. Người gửi tiền có cơ hội kiếm được khoản lợi nhuận 800% đáng kinh ngạc sau ba tháng, khiến khoảng 3 triệu người Ru-ma-ni đổ tiền tiết kiệm của họ vào chương trình này.

Để xây dựng niềm tin, Caritas thường xuyên đăng tải danh sách người chiến thắng trên các tờ báo địa phương.

Bại lội: Caritas bắt đầu hoãn các khoản thanh toán cho người thắng cuộc vào tháng 10 năm 1993, và công chúng sớm biết rằng tổ chức này đang nợ 450 triệu đô la.

Trả giá: Stoica bị bắt năm 1994 và bị kết án 7 năm tù vì tội lừa đảo. Sau 2 lần kháng cáo, bản án của anh ta được giảm xuống chỉ còn 1 năm rưỡi.

1994 – MMM – 10 tỷ USD

Chủ mưu: Sergei Mavrodi

Mavrodi thành lập MMM vào năm 1989, ban đầu là nhà nhập khẩu các sản phẩm công nghệ tiêu dùng. Vụ gian lận tài chính bắt đầu sau đó vào tháng 2 năm 1994, khi MMM phát hành đợt cổ phiếu đầu tiên với giá 0,65 đô la mỗi cổ phiếu, hứa hẹn lợi nhuận hàng năm 1.000%. Giá cổ phiếu được thả nổi và đạt 81 đô la vào cuối năm đó.

Vào thời kỳ đỉnh cao của mình, MMM thậm chí đã phát hành đồng tiền của riêng mình, được gọi là “MMM coupons”.

Bại lộ: Có tới 10 triệu người Nga đã tiêu hết tiền tiết kiệm, nhiều người không có chút kiến thức nào về đầu tư. Các nhà chức trách cuối cùng đã vào cuộc và bắt giữ Mavrodi vì tội trốn thuế.

Trả giá: Trong khi bị điều tra, Mavrodi đã giành được quyền miễn trừ khi giành được một ghế trong quốc hội, rồi biến mất ngay sau đó. Anh ta bị bắt vào năm 2003 và bị kết án bốn năm tù.

>> MMM đã “tái xuất giang hồ” vào năm 2011 và hiện đang hoạt động như một “mạng lưới tài chính” dưới tên gọi MMM Global.

1997 – Great Ministries International – 500 triệu USD

Chủ mưu: Geral Payne

Great Ministries International (GMI) là một hội truyền giáo có trụ sở tại Florida, đã điều hành chương trình Ponzi trong bốn năm. Người sáng lập của nó, Hội trưởng Payne, đã che giấu kế hoạch đằng sau các bản thánh Kinh và hứa sẽ tăng gấp đôi “phước lành” mà các thành viên nhà thờ đã đầu tư.

Sau khi tiêu hết tiền, GMI đã nghĩ ra cách gửi cho các nhà đầu tư những giấy hẹn trả tiền.

Bại lộ: Các vấn đề bắt đầu xảy ra sau khi các thành viên cấp cao của GMI bị bắt vì điều hành các kế hoạch riêng biệt. Đòn kết liễu xảy ra sau khi tài khoản ngân hàng của GMI bị chính quyền đóng cửa, khiến Hội thiếu tiền mặt.

Trả giá: Payne bị kết án 27 năm tù sau một phiên tòa kéo dài nhiều năm, trong đó anh ta lập luận rằng chính phủ Hoa Kỳ không có thẩm quyền đối với một tổ chức tôn giáo.

2003 – Mutual Benefits Company – 1 tỷ USD

Chủ mưu: Joel Steinger

Công ty Cổ phần Quyền lợi Tương hỗ (MBC) đã mua các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ từ những bệnh nhân mắc bệnh nan y với chiết khấu phần trăm cho quyền lợi tử vong, sau đó bán chúng cho các nhà đầu tư với hứa hẹn thu lợi nhuận cao. Steinger thường xuyên hối lộ các bác sĩ để làm giả hồ sơ sức khỏe, lừa các nhà đầu tư nghĩ rằng những người hưởng lợi sẽ chết nhanh chóng.

Bại lộ: Các nhà đầu tư đã đệ đơn khiếu nại sau khi nhận ra rằng 90% bệnh nhân sống lâu hơn dự kiến, nhưng phản hồi chậm từ các nhà chức trách đã cho phép MBC hoạt động trong hơn một thập kỷ.

Trả giá: Hàng chục giám đốc điều hành của MBC đã nhận các mức án từ 1 đến 20 năm. Năm 2014, Steinger bị kết án 20 năm tù.

>> Vào tháng 3 năm 2020, Steinger (70 tuổi) kháng cáo xin giảm án do có nhiều vấn đề về sức khỏe. Chúng bao gồm bệnh thoái hóa đĩa đệm và liệt một phần.

2003 – Petters Group Worldwide – 4 tỷ USD

Chủ mưu: Tom Petters

Được thành lập vào năm 1988, Petters Group Worldwide (PWI) có trụ sở tại Minnesota đã tiếp thị mình như một nhà bán buôn hàng tiêu dùng. Trên thực tế, PWI đã làm giả các lệnh mua và sao kê để thu hút hàng tỷ USD vốn của nhà đầu tư. Một phần trong số tiền này được chuyển đến các nhà đầu tư trước đó, trong khi Petters và các cộng sự của ông bỏ túi phần còn lại.

Tiền từ chương trình Ponzi đã được sử dụng để mua các công ty khác như Polaroid. Các giao dịch kinh doanh này thường được quảng bá thông qua tạp chí riêng của Petters.

Bại lộ: Vào tháng 9 năm 2008, một nhân viên của PWI thú nhận đã hỗ trợ cho một kế hoạch Ponzi, cung cấp cho nhà chức trách một đoạn ghi âm của Petters thừa nhận rằng đơn đặt hàng của PWl là giả mạo.

Trả giá: Vào tháng 4 năm 2010, Petters bị kết án 50 năm tù vì tội gian lận thư tín, gian lận chuyển tiền và rửa tiền.

2008 – Madoff Investment Scandal – 65 tỷ USD

Chủ mưu: Bernie Madoff

Một “cựu chiến binh” Phố Wall và là cựu chủ tịch NASDAQ, Bemie Madoff được ghi nhận là người điều hành chương trình Ponzi lớn nhất thế giới trong lịch sử, có từ năm 1991.

Được điều phối thông qua quỹ đầu cơ của riêng mình, Madoff đã lừa đảo các nhà đầu tư bằng những lời hứa về lợi nhuận hai con số, bất kể tình hình thị trường ra sao. Trên thực tế, ông chỉ cần gửi tiền của nhà đầu tư vào tài khoản ngân hàng, sau đó rút tiền bất cứ khi nào khách hàng muốn mua lại.

Lợi nhuận giả mạo của Madoff luôn cao (10-20%/năm), nhưng không cao hơn mức trung bình của S&P 500 những năm 1990 (16%/năm). Điều này có thể đã giúp kế hoạch Ponzi của Madoff tránh bị phát hiện.

Bại lộ: Dù bị điều tra nhiều lần, Madoff vẫn tránh được rắc rối pháp lý trong nhiều năm. Vận may của Madoff cạn kiệt trong cuộc Khủng hoảng Tài chính năm 2008, khi Madoff không thể đáp ứng số lượng lớn các khoản chuộc lại mà khách hàng yêu cầu.

Trả giá:: Năm 2009, Madoff phải chịu hình phạt tối đa là 150 năm tù giam, nơi ông ta ở cho đến khi chết vào tháng 4 năm 2021.

2012 – Stanford Financial Group – 7 tỷ USD

Chủ mưu: Allen Stanford

Tập đoàn tài chính Stanford là một công ty có trụ sở tại Caribe với người sáng lập là công dân hai nước Hoa Kỳ và Antigua. Tập đoàn này đã bán chứng chỉ tiền gửi (CD), một loại hình đầu tư tương đối an toàn, nhưng hứa hẹn lãi suất cao hơn nhiều so với các đối thủ cạnh tranh. Stanford sau đó đã sử dụng sai số tiền để tài trợ cho lối sống của mình.

Trụ sở tại Antigua của Stanford phản ánh lượng lớn tài sản mà anh ta đã đánh cắp. Đất nước phong tước hiệp sĩ cho anh ta vào năm 2006 vì đã đóng góp đáng kể cho nền kinh tế, nhưng tước danh hiệu sau khi anh ta bị bắt.

Bại lộ: Năm 2009, các nhà chức trách Hoa Kỳ bắt đầu đặt câu hỏi về lợi nhuận cao mà các CD của Stanford cung cấp, cuối cùng dẫn đến việc bắt giữ anh ta.

Trả giá: Stanford nhận bản án dài 110 năm tù. Cho đến ngày nay, khoảng 18.000 khách hàng của anh ta vẫn chưa lấy lại được tiền của họ.

Theo visualcapitalist.com